Tuleje samosmarne, często nazywane również tulejami ślizgowymi samosmarnymi lub panewkami samosmarnymi, to zaawansowany rodzaj łożysk ślizgowych, które zostały zaprojektowane do pracy bez konieczności zewnętrznego smarowania lub z minimalnym smarowaniem początkowym. Kluczem do ich działania jest materiał, z którego są wykonane,
Zasada działania opiera się na transferze stałych środków smarnych z materiału tulei na powierzchnię współpracującego elementu (np. wału). Podczas ruchu ciernego, niewielkie ilości smaru są uwalniane, tworząc cienką warstwę smarną, która redukuje tarcie i zużycie. Ten proces zapewnia długotrwałe, bezobsługowe działanie.
Tuleje samosmarne są dostępne w wielu wariantach, różniących się konstrukcją i materiałami, aby sprostać różnym wymaganiom aplikacji:
Tuleje metalowo-polimerowe (kompozytowe):
Budowa: Składają się z trzech głównych warstw:
Podkład stalowy (lub brązowy/nierdzewny): Zapewnia wytrzymałość mechaniczną i stabilność wymiarową.
Warstwa pośrednia: Porowaty spiek brązu, który tworzy silne połączenie z warstwą ślizgową.
Warstwa ślizgowa: Cienka warstwa materiału samosmarnego, najczęściej PTFE (teflon) z dodatkami (np. włóknem szklanym, grafitem, dwusiarczkiem molibdenu) lub POM (polioksymetylen).
Zalety: Bardzo niski współczynnik tarcia, dobra odporność na zużycie, wysoka nośność. Wiele z nich może pracować całkowicie bez smarowania.
Zastosowanie: Przemysł spożywczy, motoryzacja, maszyny pakujące, sprzęt biurowy, zawiasy.
Tuleje spiekane (proszkowe):
Budowa: Wykonane z proszków metali (najczęściej brązu lub żelaza) spiekanych w wysokiej temperaturze. Porowata struktura materiału jest nasączana olejem podciśnieniowo.
Zalety: Samosmarowanie poprzez uwalnianie i ponowne wchłanianie oleju. Bardzo ekonomiczne.
Zastosowanie: Silniki elektryczne, urządzenia AGD, pompy, wentylatory, sprzęt sportowy.
Tuleje z tworzyw sztucznych (polimerowe):
Budowa: Wykonane w całości z wysokowydajnych polimerów z dodatkami smarnymi (np. i-Glide od Igus, Delrin od DuPont, Nylon).
Zalety: Całkowita odporność na korozję, niska masa, nie wymagają smarowania, często cicha praca.
Zastosowanie: Środowiska wilgotne/mokre, przemysł spożywczy, medyczny, produkcja tekstyliów, meble, motoryzacja (lekkie obciążenia).
Tuleje z grafitem lub wkładkami grafitowymi:
Budowa: Czysty grafit lub odlewy (np. z brązu, żeliwa) z wtopionymi wkładkami z grafitu.
Zalety: Odporność na bardzo wysokie temperatury, agresywne środowiska, brak konieczności smarowania.
Zastosowanie: Piecowe wózki, piece przemysłowe, suszarnie, maszyny hutnicze.

Bezobsługowa praca: Eliminuje lub znacznie ogranicza potrzebę regularnego smarowania, co obniża koszty eksploatacji i konserwacji.
Długotrwała żywotność: Dzięki ciągłemu dostarczaniu smaru i odporności na zużycie.
Czystość środowiska pracy: Brak wycieków smaru eliminuje zanieczyszczenia, co jest kluczowe w przemyśle spożywczym, medycznym czy tekstylnym.
Kompaktowe rozmiary: Wiele typów pozwala na stosowanie w ograniczonych przestrzeniach.
Odporność na trudne warunki: Zależnie od materiału, mogą pracować w wysokich i niskich temperaturach, wilgoci, kurzu czy agresywnych mediach.
Łatwość montażu: Nie wymagają skomplikowanych systemów smarowania.
Tuleje samosmarne są wszechstronne i znajdują zastosowanie w wielu sektorach przemysłu:
Motoryzacja: Zawieszenie, układy kierownicze, silniki (np. panewki ślizgowe).
Maszyny budowlane i rolnicze: Mimo trudnych warunków i obecności zanieczyszczeń.
AGD: Pralki, odkurzacze, wentylatory.
Sprzęt biurowy: Drukarki, kopiarki.
Maszyny przemysłowe: Przenośniki, maszyny pakujące, roboty przemysłowe, zawiasy, prowadnice.
Przemysł spożywczy i medyczny: Gdzie czystość jest priorytetem.
